TruStone en het pad naar een ethische natuursteen sector

Een verantwoorde keten voor natuursteen, dat is de missie van het initiatief TruStone. Sommige groeves in de ontginningsgebieden kampen met een bedenkelijke veiligheid en een nefaste impact op mens en milieu. Maar klanten krijgen steeds meer oog voor de oorsprong van de producten die ze kopen. Polycaro blikt samen met Isabel Gruwez, coördinator van het Benelux Natural Stone Association (BNSA), terug op het eerste werkingsjaar van TruStone. ‘Dit is het begin. En alle begin is lastig.’

Het initiatief TruStone wordt stilaan bekender in de wereld van natuursteen, maar het is nog geen naam die vlot over de lippen gaat. De organisatie, opgericht in 2019, zit nog in de pampers. Bovendien hebben veel zelfstandige verwerkers en kmo’s krijsender katten te geselen dan hun leveranciers en fabrikanten te analyseren op ethische werkmethodes. Zo verdwijnt het onder de radar. Want er kruipt wel wat werk in het blootleggen van een keten.

Anderzijds is de tijdsgeest volop aan het veranderen. Goodwill en business kunnen best hand in hand gaan. In navolging van de visserij en de houtsector wint daarom ook bij natuursteenverwerking het belang van een duurzaamheidsinitiatief aan kracht. Veel steden en gemeenten hebben zich al bij TruStone aangesloten en vermelden het als een vereiste in hun lastenboek.

Uit de mist

De wortels van TruStone liggen in de vroegere debatten over de dubieuze ontginning van natuursteen. De sector verkoos toen een oplossingsgerichte aanpak in plaats van een argumentenstrijd. “We wilden onze hakken niet in het zand zetten, maar iets ondernemen”, verduidelijkt Isabel, “Daaruit is TruStone gegroeid. Het is een samenwerking tussen natuursteenbedrijven, ngo’s en de overheid, gebaseerd op een akkoord over een verantwoorde inkoop en productie van natuursteen.”

De bedoeling is om de oorsprong en de omstandigheden waarin die natuursteen wordt verwerkt, uit een mist van uitbuiting en onveiligheid te halen. Trustone wil een betere inkijk en meer kennis van de herkomst in risicogebieden. Een regio als Indië is daar een voorbeeld van. China is de grootste exporteur van graniet, veruit de meest gebruikte steensoort in de Benelux, maar hun groeves staan door hun arbeidsomstandigheden niet altijd in een gunstig daglicht. “Als organisatie komt het erop aan geen politieman te spelen. Je wil die lokale producenten vooral helpen, zodat iedereen op het einde van de rit er beter van wordt.”

Zekerheid over herkomst

Voor aangesloten bedrijven houdt TruStone de verantwoordelijkheid in dat ze zelf moeten nagaan waar hun product precies vandaan komt. En hoe het wordt vervaardigd. Als lid van Trustone engageer je je niet door zomaar geld te doneren, er staat een screening, of due diligence, tegenover.

Een van de hamvragen passeerde al. Kan én wil een kleinere verwerker überhaupt bezig zijn met een kwestie die hij zelf moeilijk kan bespelen? “Voor hen valt de werklast heus mee. Invoerders van natuursteen staan voor een grotere inspanning. Zij moeten mensen en middelen inzetten om hun leveranciers door te lichten en moeten lokaal gaan monitoren (het doel is om een totaalinzicht van 56% in de keten te verwerven, nvdr.) Het klopt dat de meeste zelfstandige verwerkers verre van multinationals zijn. Maar als lid betalen ze zo’n 400 euro per jaar en in ruil krijgen ze zekerheid over de herkomst van hun materiaal. Dat lidmaatschap is echt een actueel marketingmiddel, dat kan ik niet genoeg benadrukken. We merken dat afnemers elke dag meer en meer gewicht geven aan de oorsprong van de materialen en de producten die ze kiezen.” Voor dat gebrek aan tijd en urgentie heeft de Sociaal Economische Raad (SER) trouwens alle begrip. Bedrijven kunnen desnoods bij hen aankloppen voor ondersteuning.

Die afnemers zijn trouwens niet alleen particulieren. Belangengroepen als architecten en overheden, zoals gemeentes, die TruStone leren kennen, duwen het steeds vaker als voorwaarde naar voren. De verwachtingen zijn dat dat in de toekomst alleen maar meer zal gebeuren.

Geen melding van kinderarbeid

Hoe dan ook, een initiatief als Trustone moet zijn geloofwaardigheid als revers verdienen, en daar is meer voor nodig dan een mooi logo. “Vooral een vertegenwoordiging ter plekke is noodzakelijk. Die moet meer doen dan alleen controleren, maar ook invloed uitoefenen.” TruStone rekent daarvoor op z’n partners, de ngo’s met plaatselijke afdelingen, maar ook de aangesloten bedrijven zelf rapporteren over risico’s. In alle anonimiteit, via een speciale webtool.

Uit het eerste jaarverslag blijkt dat zowat de helft van de leden een melding deed, meestal over veiligheid en gezondheid. Daarna volgen signalen over wantoestanden als leefbaar loon en dwangarbeid. Geen van de bedrijven stelde in hun keten kinderarbeid vast. Maar daarom is het niet automatisch uitgesloten. Onder tijdsdruk wenden leveranciers zich soms tot derde producenten, waarvan de invoerder geen weet heeft.

Isabel erkent dat cultuurverschillen deel van de problematiek zijn. “Zelf was ik op bezoek bij een Indische producent die me tijdens de lunch op het hart drukte dat op zijn productiesite geen enkele onregelmatigheid voorkwam. De dag nadien brachten we daar een bezoekje en zagen we tot onze verbazing geen enkele arbeider met persoonlijke beschermingsmiddelen.” Het maakt duidelijk dat het idee van een veilige werkplek niet in elk land hetzelfde is.

‘Steek-maar-op’

De weg naar een verantwoorde natuursteenketen ligt vol rotsen en kuilen. En dat telt ook voor de ledenwerving. Uit het jaarverslag blijkt dat de organisatie maar de helft van het beoogde aantal leden kon inschrijven. Een tegenvaller? “Kijk, corona is een makkelijke ‘steek-maar-op’. Wie gebruikt hem niet? Maar door de lockdowns hebben we op beurzen ons gezicht niet kunnen tonen, onze campagnes voor naambekendheid bleven uit en bedrijven hielden uit onzekerheid de boot af. Dat speelde ons parten. Dit is het begin. En alle begin is lastig.’’

Daarmee heeft Isabel ook haar voornaamste ambitie voor de tweede jaargang van TruStone beet: de ledenwerving verder opkrikken, zodat overheidssubsidie niet langer nodig is als een navelstreng. In zijn derde jaargang wil de organisatie volop inzetten op het helemaal blootleggen van de natuursteenketen.

Alle aangesloten leden tonen zich positief over de start. De Nederlandse werkbladenproducent Arte, een van de spilbedrijven binnen TruStone, benadrukt dat deelnemende bedrijven een helderder inzicht hebben gekregen in het herkomstverhaal. De groep merkt ook dat het door dit initiatief actief kan bijdragen aan verbeterde werkomstandigheden.

Met dank aan Polycaro voor het mooie interview!
Neem een kijkje op : Polycaro - De meest geraadpleegde onafhankelijke nieuwsbron in de Benelux voor de natuursteen-, composiet en keramische sector.